شیوه های ایجاد انس در کودکان، نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف )

دکتر علی اصغر احمدی(1 )

بِسمِ اللَّهِ الرَّحمَنِ الرَّحِیم 

پیش درآمد

در بحث انتظار، یکی از مسایلی که در باره ی تربیت است، این است که اصلاً چه کسی را می خواهیم تربیت کنیم. در کار تربیتی و آموزشی که آموزش ابزاری است برای کار تربیت ، پیوسته صحبت از اهداف مشخص می شود و امروزه هدف های رفتاری بیش تر مورد توجه است. این که مشخص شود چه رفتاری مورد انتظار است که در نهایت آن فرد به آن برسد که بتوانیم بگوییم آقا به این رفتار رسیده یا نرسیده است. اگر بخواهیم دانستن را که یک امر پنهانی است به رفتار که امری آشکار است تبدیل کنیم، باید فعلش را طوری ادا کنیم که آن فعل با نام بردن یا نوشتن، قابل مشاهده باشد؛ هر چند این تبدیل اهداف رفتاری گام خوبی است و در جهت این که تربیت در آموزش به کجا می رسیم و به چه سمتی قدم برمی داریم ، بسیار مؤثر و سازنده است؛ ولی در عین حال انتقادهای بسیار بزرگی در این زمینه وارد است.و آن این که گاهی اگر افراد را بخواهند در قالب رفتاری تعریف کنند، نمی توانند بسیاری از ابعاد شخصیتی شان را در آن قالب بریزند؛ بنابراین حد میانه ای را مد نظر قرار می دهیم؛ یعنی از طرفی می گوییم ، باید از یک طرف اهداف کلی را مد نظر بگیریم و از طرفی اهداف رفتاری را، که آن اهداف رفتاری در حقیقت به ما نشان بدهد که به کجا می خواهد برسد و کجا باید برسد، ما، در تربیتِ نسل منتظر، هر دو مقوله را احتیاج داریم تا ویژگی های شخصیتی شخص منتظر را بیان کنیم. وجود مقدس امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف ) در نفس الأمر، در واقعیت خودش و در تکوین عالم جای گاهی دارد که اگر کسی منتظر او باشد یا نباشد، خود او وجود مستقلی برای عالم دارد و آن وجودِ خلیفة اللهی خداوند در عالم است؛ بقیّة الله روی زمین است؛ امانِ اهل زمین است.خداوند، زمین را به وسیله ی او پر از عدل و داد می کند. حال ما انسان ها نسبت به او چه موضع و موقعیتی باید داشته باشیم. در حقیقت انتظار از آن ما است؛ او منتظَر است، ما منتظِریم. 

همراه با نوجوان

آثارتربیتی انتظار

گفتگوبا آیت الله حائری شیرازی

  موضوع اصلی بحث مساله آثار تربیتی انتظار است. اما در مورد مفهوم انتظار فرج و اینکه چه اراده ای از این مفهوم می شود، دیدگاههای متفاوتی هست، هم در گذشته و هم در حال حاضر. هر کس با دیدگاهی با مساله انتظار فرج برخورد کرده است و مفهومی خاص از انتظار فرج ارائه داده است و بر اساس همین مفهوم هم مشی اجتماعیش را شکل داده است. با توجه به اهمیت مساله و اینکه هر مفهومی که ما از انتظار فرج اراده بکنیم، در عمل اجتماعیمان تاثیر می گذارد، به عنوان اولین سؤال بفرمائید که اصلا مفهوم انتظار فرج از نظر شما چیست و حضرت عالی دیدگاههای مختلفی را که در این زمینه هست چگونه ارزیابی می کنید؟

آیت الله محی الدین حائری شیرازی:

بسم الله الرحمن الرحیم، هر مطلب مفید و مثبتی قابل تحریف است، می شود با اندک تصرفی، اندک دخالتی مطلب راازمسیر خودش منحرف کرد، شیطان کارش همین است که یک مطلب اصیل را وارونه کند، دین برای یک امری است، شیطان از دین چیز دیگری می سازد. این همه کسانی که انسانهای بسیاری را منحرف کرده اند، یعنی دین جعل کرده اند، حقیقت دین را مسخ کردند، شد یک چیزی که شیطان پسند باشد، انتظار هم از این قبیله مستثنی نیست، شیاطین بهترین کارشان برای خودشان همین هست که انتظار را از معنی اصلی خودش دور کنند، معنی انحرافی برایش درست کنند، پس معنی اصیل انتظار را ببینیم چیست تا معنی انحرافیش مشخص بشود.

روش تربیتی نادرست برخی والدین

برخی از پدر و مادرها بنا ندارند که فرزندانی باتقوا تربیت کنند، بلکه تنها به دنبال تربیت فرزندان استاندارد هستند، و استاندارد هم از نظر آنها این است که فرزندشان، دانشگاه قبول شود، ازدواج کند، شغل و ماشین باکلاس داشته باشد، اهل روابط اجتماعی و لبخند به دیگران باشد، بتواند از حق خودش دفاع کند، و آبرویی برای پدر و مادرش دست پا کند. ولی اینکه زندگی فرزند آنها ربطی به خدا هم داشته باشد را مهم نمی‌دانند. روش تربیتی برخی از پدر و مادرها این است که به فرزند خود می‌گویند «آدم نباید بی‌ادب باشد. آدم باید خوش‌اخلاق باشد» نه اینکه بگویند «آدم باید با خواسته‌های نفس مبارزه کند». هیچگاه به فرزندشان نمی‌گویند: «تو خلق شده‌ای که با خواسته‌های دلت مبارزه کنی. یعنی اگر الان دوست داری کاری را انجام دهی، ولی آن علاقۀ تو ارزش ندارد، جلوی نفس بایست، مهم این است که جلوی نفس بایستی و با آن مبارزه کنی. مهم این نیست که رفتار خوبی از خودت نشان بدهی ولو مطابق نفسانیاتت هم باشد.»

حجت الاسلام پناهیان

رسیدن به اهداف تربیتی

برای رسیدن به اهداف تربیتی ، اگر می خواهید سریعا به مقصود خودتان نائل آیید،آهسته و تدریجی حرکت کنید.

اگر دانش آموزی برای رسیدن به حقیقتی سه روز وقت صرف کند به صرفه تر از آن است که همان حقیقت را در یک ربع ساعت برای او توضیح دهیم . این روش خود به خود پیش رفت سریع کودک را در مراحل بعدی رشد تضمین می کند.

نقل شده از اساتید تربیتی

فرزندتان باید «مبارزه با نفس» شما را ببیند

امروز خیلی از پدر و مادرها از دست فرزندانشان گله‌مند هستند که «ما چه‌کار کنیم تا بچه‌های ما نمازخوان بشوند؟ چه‌کار کنیم تا کارهای بد نکنند؟ تا بی‌ادب نشوند؟» باید به این پدر و مادرها گفت: شما خودتان جلوی فرزندانتان چقدر مبارزه با نفس کرده‌اید؟ اینکه آدم خوبی باشید کفایت نمی‌کند و در تربیت فرزند به درد نمی‌خورد بلکه فرزندتان باید مبارزه با نفس کردن را در شما ببیند تا تأثیر بگیرد. مثلاً اگر شما به صورت ژنتیکی آدم مهربان یا خوش‌اخلاقی باشید این زیاد به دردِ تربیت بچۀ شما نمی‌خورد. مهم این است که چند بار جلوی فرزندتان پا روی نفس خودتان گذاشته‌اید و دوست‌داشتنی‌ خود را قربانی کرده‌اید و بچۀ شما این را فهمیده است؟ اگر این کار را جلوی بچۀ خودتان انجام نداده‌‌اید، انتظار نداشته باشید که راه‌حلی برای درست کردن فرزند خود پیدا کنید!

حاج آقا علیرضا پناهیان

نقش امید و اعتماد به نفس

درختی را اگر آب ندهند، برگهایش می افتد و افسرده می شود، وقتی به آن آب دادند، برگهایش راست می ایستد. انسان نا امید مانند یک درخت پژمرده است، اما وقتی که امیدوار می شود، مانند درختی است که تازه آن را آب داده اند وسرشار از نشاط می شود، فرد وقتی احساس کرد که توان کار وزندگی وبرخورد با مشکلات را دارد، جرأت پیدا می کند که به سراغ مشکلات برود.

 انسان گاهی از شنیدن مشکلات سرش به درد می آید. وگاهی آنچنان مشتاق رویارویی با مشکلات است که دلش می خواهد به او به او بگویند بیا و این مشکل را حل کن. گاهی انسان از حل مشکلات خودش عاجز است ولی گاهی اوقات علاوه بر اینکه مشکل خودش را حل کرده است، دستش برای حل مشکل دیگران نیز باز است و می خواهد که یک نفر به او بگوید مشکل مرا حل کن. آدمهایی که مشکل دیگران را حل می کنند، کمتر گرفتار اعتیاد و این گونه مسائل می شوند.

بچه را نیز باید به نوعی تربیت کرد که وقتی بزرگ شد نه تنها بتواند مشکل خودش را حل نماید، بلکه یک مقدار وقت را هم برای حل مشکل دیگران صرف کند.

مثل ها وپندها (2)

آیت ا... حائری شیرازی

شکوفا کردن استعدادهای درونی کودک

دانه گندم:
دانه گندم را اگر در گلدان بکارید، بعد از مدتی سبز می شود، این سبز شدن دلیل بر این است که یک موجود زنده در درونش بوده است. ممکن است یک ماه، دو ماه، ده ماه، یک سال، ده سال هم یک جا که آن را گذاشته اید ، بی حرکت بماند. اما این دلیل نیست که یک موجود زنده ای درونش نباشد.  
انسان هم در وجودش یک چنین جوانه حیاتی وجود دارد که اگر محیط مساعد پیدا کند، رشد می کند و بالغ می شود ومربی انسان قرار میگیرد،اگر محیط مناسب نبود، رشد آن متوقف می شود.یعنی همان طور که بدن بچه تان برای اینکه رشد کند،یا وزن زیاد کند غذای مناسب لازم دارد،ورزش ،وداروهائی لازم دارد،تا وقتی که میکروبی به اوحمله می کند ومریض می شود ازان داروها مصرف می کند یا بهداشت او را رعایت می کنید،حالت درونی هم بهداشت دارد، غذائی ومسکنی می خواهد ،همه چیز لازم دارد،ان جوانه حیاتی که در وجود انسان است،بعضی چیزها برایش بد است وبعضی ازچیزها برایش خوب است،همانطوری که بچه برای بدنش بعضی چیزها بد وبعضی چیزها خوب است.دروغ،یک نوع  سمی است که برای آن بد است،یعنی اگر کسی دروغ بگوید،این مثل بچه ای است که ابی کثیف مصرف کرده واسهال می گیرد وضعیف ونحیف می شود.یا اگر غذای مسموم خورده باشد،مسموم می شود،یا اگر نفت سر کشیده باشد،مسموم می شود.

خلاصه ای از بحث تربیت دینی

دین برنامه ای برای شکوفایی انسان است . دین چیزی از بیرون به ما تحمیل نمی کند بلکه سعی در اکتشاف درون روح انسان دارد . دین در واقع دارایی های خود انسان را رو میکند . امر تحمیلی تلقی نمیشود . اگر کسی دین را تحمیلی تلقی میکند بخاطر این است که به خودشناسی نرسیده است . چون انسان لایه های پنهان دارد و از لایه های پنهان خبر نداشته و فکر می کند دستورات دینی چیزی را به او تحمیل میکنند . در واقع اگر انسان به یک خودشناسی عمیق دست پیدا بکند می بیند که کلمه زیبای امیر المومنین در جانش جاری خواهد شد : تو همان جور هستی که من دوست دارم ، من را همان جوری قرار بده که تو دوست داری . اینکه دوست دارم همان چیزی که خدا دوست دارد بشوم ، باز جز خواسته های من است .

تربیت یعنی چه ؟

من کلمه تربیت را از نظر مفهوم دین نفی میکنم . البته اصطلاحات ارزشمندی است و گاهی هم در معانی خوبی استفاده میشود . این کلمه در قرآن کریم به این معنی بکار نرفته است . ما تعبیری نداریم که پیامبران ما ، مربی هستند . برخی از شقوق تربیت را در مفاهیم دینی داریم : آنجایی که از کلمه ی رب و ربوبیت الهی استفاده میشود . چون کلمه ی رب که تربیت هم از آن گرفته شده ، یک نوع جبر و سلطه ای در آن وجود دارد که بین انسانها در متون اصلی ما این کلمه استفاده نشده است . از کلمه هدایت استفاده شده است . از کلمه ی رشد استفاده شده است . حتی از کلمه تزکیه و تعلیم استفاده شده است . این ها همه کلمات خوب و قشنگی هستند اما کم کم رایج شده است .