تعلیم و تربیت(کودکان زیر 7 سال)11

استاد شهیدی

روانشناس کودک و استاد مرکز تربیت مربی کودک و نوجوان حوزه علمیه قم

جلسه 11

دوشنبه 16-10-92

 
کتاب تکنیک های فرزند پروری ..دکتر سعید جهانشاهی فرد
 
پیشگیری از مشکلات روانی
بررسی  و حل مشکلات رفتاری کودکان که ناشی از نوع تعامل نامناسب والدین با آنهاست
 
فرزند پروری مانند یک بازی فوتبال
توپ : حرف ها و کارهای ما و فرزندانمان
گویی کودک متناسب با حرفی که می شنود ( توپی که می فرستیم ) جواب می دهد ( توپ را برمی گرداند )
 
قوانین بازی فرزند پروری :
قانون اول : قانون امنیت
دوم : آگاهی
سوم : استقلال
 قانون چهارم : رفتار انسانی
 
 
قانون اول : قانون امنیت
 
امنیت در سیره معصومین علیهم السلام :
روى أن علی بن الحسین (علیه السلام) دعا مملوکه مرتین فلم یجبه، فلما أجابه فی الثالثة فقال له: یا بنی أما سمعت صوتی ؟ قال: بلى: قال: فمالک لم تجبنی ؟ قال: أمنتک، قال الحمد لله الذی جعل مملوکی یأمننی.
امام سجاد غلامش را دو بار صدا زد و جوابی نشنید پس وقتی در مرتبه سوم جواب داد پرسید :چرا وقتی صدایت کردم جواب ندادی ؟! گفت چون در  امان تو بودم. حضرت فرمود که خدارا شکر که مملوک من در امان من هست ( با اینکه غلام باید زیر دست باشد  و به او امر و نهی کرد )
 
قانون دوم : آگاهی 

رُبّ ذنب مقدار العقوبة علیه اعلام المذنب به ( امام علی علیه السلام )
چه بسا گناهی که اندازه مجازات آن ، آگاه کردن خطا کار از آن است
 - طفلک از کجا بدونه تو ایران به دنیا اومده یا ... جغرافی که نخونده
 - از کجا بدونه مامانش وسواسیه
 - تو بهشت که نیاز به دستشویی نداشته
( اینها بهشتی هستند و سریع می شکنند ، و رفتار های ما خیلی تاثیر منفی روی بچه می گذارد )
 
نمایش :
 بچه در حال پریدن روی مبل و بازی است
پدر : نکن بچه
بچه ادامه می دهد
پدر : می گم نکن ، حرف حالیت نمی شه
بچه ادامه می دهد ، پدر بلند می شود تا بچه را کتک بزند
پدر مگه نمی دونی....
( بله که نمی دونه ، بچه از بهشت اومده و آگاهی ندارد و ما در قدم اول باید به او آگاهی دهیم . بعضی وقت ها واقعا نمی داند و حواسش نیست ...)
 

قانون سوم : استقلال

بچه ها مسافر کوچولو هستند نیومدن که بمونند . اومدن که بروند ، کجا بروند ؟ بروند در اجتماع توی جامعه برای خودشون کسی بشوند مستقل بشوند
 - رکن تربیت اینکه بچه رو طوری بارش بیاریم که انگار هیچ کاری نکردیم . بچه ای که نتونه بدون مادرش زندگی کنه ، انگار هنوز از رحم مادر خارج نشده ، چه برسه به اینکه تربیت شده باشه
( بچه می خواهد برود بیرون و هوا سرد هست : حق انتخاب را به او می دهیم و می گوییم که خودت انتخاب کن که می خواهی با لباس بروی یا بدون لباس . اگر بدون لباس بروی هوا سرد هست و سرما میخوری . لذا وقتی بدون لباس بیرون برود ما لباس ها را به دست می گیریم و او وقتی وارد سرما شد ، خودش می گوید که بابا این لباس ها را بده . پس ما به او استقلال داده ایم که خودش انتخاب کند
 
قانون چهارم : قانون رفتار انسانی

همان  تکریم هست
قال النبی (ص):«أکرمُوا أولادَکُم و أحسنُوا آدابَکُم» (نهج الفصاحه، ص239)
 
مسافر کوچولو نه فرشته ، نه حیوان ، و نه شیطون هستند بلکه انسان اند
اگر با اونها مثل انسان رفتار نشه یعنی هر گونه رفتار غیر انسانی با کودک زیر پا گذاشتن قانون فرزند پروری ...
 
خطاهای فرزند پروری :

1 - خطای تو بدی :

بچه ها کارشان بد است اما خودشان بد نیستند . پس برای چی باید تنبیه بشه ؟
رفتار بد است  نه خود کودک
رایج ترین نوع این خطا سرزنش کردن است
معمولا برای پدرو مادر هایی اتفاق می افتد که می خواهند در یک مساله ای مثل درس خواندن ، غذا خوردن و ... بچه را کمک کنند و اگر او نتواند ، او را سرزنش می کنند .
والدین عصبی و خسته بیشتر این خطا را انجام می دهند
 
2 - خطای تو مهم نیستی

مثلا می خواهند بروند میهمانی ، کاری به بچه ندارند و به او توجه نمی کنند
 
مامان : امروز یک غذای خوشمزه درست کردم
بچه چی داریم
مامان قورمه سبزی
بچه : من شیرکاکائو می خورم
مامان : چی دوست نداری ؟ چرا ؟ خیلی خوش مزه هست و بابا خیلی دوست داره ؟
خطا بابا مهم است تو هم نیستی
بچه : مامان ولی من دوست ندارم
مامان : به خدا اگر نخوری بدم میاد خیلی زحمت کشیدم تو که نمی خواهی مامان بدش بیاد و ناراحت بشه ...
خطا : من مهم هستم و تو مهم نیستی
 
مثلا جایی میهمانی هستیم و بشقاب کم هست ، می گوییم که بچه نمی خواهد . در حالیکه بچه مهم هست و او می خواهد ، بلکه ما نمی خواهیم و ما مهم نیست نه او
 
3 - خطای انتظار :

رحم الله من اعان ولده علی البر .. یقبل میسوره و یتجاوز عن معسوره و لایرحمه و لایخرق به
آنچه که در توانش هست را انجام دهد و آنچه که در توانش نیست را هرگز از او نخواهیم
در حد و توانش که می تواند کاری را انجام دهد به او بسپریم
 
وقتی این خطا اتفاق می افتد که از کودک انتظار داشته باشیم  اما از خودمون انتظار نداشته باشیم
مگر ما چقدر تکنیک های فرزند پروری را کار کرده ایم و درست انجام می دهیم که انتظار داشته باشیم که بچه هم درست رفتار کند
پس ما از خودمون انتظار داشته باشیم که اگر درست رفتار کنیم او هم درست رفتار خواهد کرد
 
والدینی که از اعتماد به نفس ضعیفی برخوردارند یا فرزند پروری رو یاد ندارند ، این خطا رو بیشتر انجام می دهند
 
4 - خطای نادیده گرفتن

مامان : عزیزم ناهار آماده است
بچه در حالیکه مشغول تماشای تلویزیون است : گرسنه ام نیست
مادر : بیا عزیزم ، من ناهار درست کردم ...
هر چه مادر با نوازش و ناز و ملاطفت می گوید ؛ بچه می گوید که مامان گرسنه ام نیست
بچه در گیر تلویزیون بوده و هست و ما اصلا بچه را درک نمی کنیم و احساس او را درک نمی کنیم
سعی کنیم که بچه احساسش را بیرون بریزد تا بهتر بتوانیم او را درک کنیم و با او تعامل کنیم
اول باید او را درک کنیم و بعد با اوتعامل کنیم .
 
5 - خطای سوء استفاده از قدرت

مامان : پاشو عزیزم وقت ناهار هست
بچه : در حال دیدن تلویزیون هست و می گوید گرسنه ام نیست
مادر به زور تلویزیون را خاموش می کند و به زور او را بلند می کند
بچه با ناراحتی و گریه می نشیند پای ناهار و در مرحله ی بعدی هم سر سفره می گوید که اشتها ندارم و والدین به زور او را وادار به غذا خوردن می کنند و با تهدید مجبور می شود .
والدین در اینجا اصلا او را درک نکرده اند
 
6 - خطای دخالت

مهمان از دختر می پرسد ؟
سلام خانم کوچولو : کلاس چندمی ؟
مادر : کلاس سوم
مهمان رو به دختر : آفرین ، اسم معلمتون چیه ؟
مادر : خانم حسینی
 
حتی اسباب بازی بچه را هم بخواهیم به کسی دیگر بدهیم باید از بچه ی خودمان اجازه بگیریم در اینصورت هم به او حق انتخاب و استقلال داده ایم و هم در کار او دخالت نکرده ایم
 
7 - خطای دروغ

اگه غذا نخوری می گم لولو بخوردت
اگه غذا نخوری دیگه دوست ندارم ( می فهمد که ما داریم دروغ می گوییم ، چون همیشه دوستش داریم )
 
8 - خطای اختلاف والدین

پدر و مادر در رفتارشان در تربیت بچه از تاکتیک ها و رفتارهای متضاد استفاده کنند
 
9 - خطای برچسب

الف:خطای برچسب آشکار :
تنبل - اگر بچه باور کنه یا اینکه قبول کنه که تنبل است به او آسیب می زنه
 
ب:خطای برچسب پنهان :
اگر برچسب در گفتارمان آشکار نباشد اما در عمل یا در معنی کارهایمون پنهان باشه