تعلیم و تربیت(کودکان زیر 7 سال)5

استاد شهیدی

روانشناس کودک و استاد مرکز تربیت مربی کودک و نوجوان حوزه علمیه قم

جلسه 5 تاریخ 92/7/22

 

مولفه های هفت سال اول

1

تکریم

قرآن کریم:

وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّیِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى کَثِیرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلاً

 ما فرزندان آدم را کرامت بخشیدیم و بر دریا و خشکی سوار کردیم و از چیزهای خوش و پاکیزه روزی دادیم و بر بسیاری از مخلوقات خویش برتریشان نهادیم. اسرا 70

قال النبی (صلی الله علیه و اله): اکْرِمُوا اَوْلادَکُمْ وَ اَحْسِنُوا آدابَهُمْ یُغْفَرْ لَکُمْ.

فرزندانتان را گرامی بدارید و نیکو ادبشان کنید تا آمرزیده شوید.

وسائل الشیعه ، ج21 ، ص 476

 

امام على(سلام الله علیه). مَن کَرُمَتْ عَلَیهِ نَفسُهُ لَم یُهِنها بِالْمَعصِیَةِ؛

 هر کس نفس خودش را گرامی بدارد ، او را به ذلت معصیت نمی کشاند. غررالحکم ودررالکلم، ح 8730

 

بچه ها از زمانیکه به دنیا می آیند نیاز به تکریم دارند ، مادری که از همان بچگی با توهین و حقارت به بچه شیر می دهد انتظار نداشته باشد که بچه وقتی بزرگ شد اعتماد به نفس داشته باشد.

کل مولود یولد علی الفطره ، ما باید کنار این فطرت راه برویم نه اینکه خرابش کنیم ، این پدر و مادر هستند که بچه را یهودی و نصرانی می کنند . بحارالانوار ، ج3 ، ص 281

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ‏ قَالَ مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ علیه السلام: یَا رَبِّ أَیُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ عِنْدَکَ فَقَالَ حُبُ‏ الْأَطْفَالِ‏ فَإِنَ‏  فِطْرَتَهُمْ‏ عَلَى تَوْحِیدِی فَإِنْ أُمِتْهُمْ أُدْخِلْهُمْ بِرَحْمَتِی جَنَّتِی‏

امام صادق(علیه السلام) فرمود: حضرت موسی علیه السلام  از خدای متعال سؤال کرد افضل اعمال چیست؟ فرمود: دوست داشتن فرزندان بهترین اعمال است، زیرا آفرینش آنان بر توحید است و اگر مرگشان فرا رسید به رحمت من داخل بهشت خواهند شد. مستدرک الوسائل، ج2، ص615.

 

سیره  عملی معصومین علیهم السلام:

 - تکریم فرزندان خود و فرزندان دیگران

 - سلام کردن به کودکان

 - بازی کردن با کودکان که نوعی تکریم آنهاست

 - احترام به شخصیت فرزندان و کودکان از سیره پیامبر است و باعث پرورش اعتماد به نفس است 

( اگر در جایی احساس کردی که اعتماد به نفس نداری ، باید با خودت بگویی که این بحث هایی که من میخواهم در اینجا بیان کنم الان مخاطبینم نمی دانند )

 - استفاده از القاب و عبارات تکریم آمیز هنگام خطاب کردن به کودکان ( یابنی ، شما ، آقا و ... )

 - در اسلام نامگذاری فرزندان یکی از حقوق فرزند بر والدین است : ( تکریم فرزند ) 

امام علی علیه السلام:

 اِنَّ لِلولدِ عَلَی الوالِدِ حَقّاً، وَ اِنَّ لِلوالِدِ عَلَی الْوَلَدِ حَقّاً، فَحَقُّ الوالِدِ عَلَی الولدِ اَنْ یُعْطِیَهُ فی کُلِّ شَی ءٍ اِلاّ فی مَعْصیة اللّهِ سبحانَهُ، وَ حَقُّ الولدِ عَلَی الوالِدِ اَنْ یُحَسِّنَ اسْمَهُ، وَ یُحَسِّنَ اَدَبَهُ وَ یُعَلِّمَهُ الْقُرْآنَ.

فرزند را بر پدر حقی و پدر را بر فرزند حقی است. حق پدر بر فرزند آن است که فرزند در هر چیز ـ جز نافرمانیِ خدای سبحان ـ او را فرمان بَرَد، و حق فرزند بر پدر آن است که او را نام نیکو نهد و نیکش ادب آموزد و قرآنش تعلیم دهد. نهج البلاغه، کلمه قصار 399

2

محبت

 - قال رسول الله صلی الله علیه و آله : اَحِبُّوا الصِّبیانَ وَ ارحَمُوهُم ، وَ اِذا وَعَدتُموهُم شَیئا فَفُوا لَهُم ، فَاِنَّهُم لا یَدرونَ اِلاّ اَ نَّـکُم تَرزُقونَهُم ؛

کودکان را دوست بدارید و با آنان مهربان باشید و هرگاه به آنان وعده دادید ، به آن وفا کنید ، زیرا آنان ، روزى دهنده خود را کسى غیر از شما نمى ‏دانند.

کافى(ط-الاسلامیه) ج 6، ص 49، ح 3

محبت را باید همیشه کنیم  ، حتی موقع عصبانیت خودمان . یعنی به او می گوییم که تو را دوست داریم اما از این کارت بدم آمد و این کار را انجام نده . در مورد خدا نیز همچنین هست یعنی اصلا نباید بگوییم که اگر این کار را انجام دهی ، خدا تو را دوست ندارد بلکه خدا همیشه بندگان را دوست دارد اما از این کارت ناراحت می شود .

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله : نظر الوالد الی ولده حبّا له عباده

  مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ، ج 15 ، ص170

 

قال رسول الله صل الله علیه وآله : من قبّل ولده کتب الله عزوجل له حسنه و من فرّحه فرّحه الله یوم القیامه

  کافی ، ج5 ، ص 49

قال علیه السلام اکثروا من قبلة اولادکم فانّ لکم بکل قبلة... 

وسائل الشیعه ، ج 21 ، ص 485  

قَالَ الامام ‏علیه السلام أَکْثِرُوا مِنْ‏ قُبْلَةِ أَوْلَادِکُمْ‏ فَإِنَّ لَکُمْ بِکُلِّ قُبْلَةٍ دَرَجَةً فِی الْجَنَّةِ مَسِیرَةَ خَمْسِمِائَةِ عَامٍ.

 من لا یحضره الفقیه ؛ ج‏3 ؛ ص482

عن الصادق علیه السلام:ان الله عزوجل لیرحم الرجل لشده حبه لولده.

بحار-ج101-ص91

نباید بوس کردن ما برای رسیدن به یک خواسته و طمعی باشد که در مقابلش از او چیزی بخواهیم ، همچنین نباید بخاطر دل خودمان باشد پس لزومی ندارد که حتما لُپِّ او را بوس کنیم .

 

سیره معصومین علیهم السلام

وَ کَانَ النَّبِیُّ ص إِذَا أَصْبَحَ‏ مَسَحَ‏ عَلَى‏ رُءُوسِ وُلْدِهِ وَ وُلْدِ وُلْدِهِ‏ .

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ؛ ج‏15 ؛ ص171

کَانَ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع ابْنٌ وَ بِنْتٌ فَقَبَّلَ الِابْنَ بَیْنَ یَدَیِ الْبِنْتِ فَقَالَتْ أَ تُحِبُّهُ یَا أَبَهْ قَالَ بَلَى قَالَتْ ظَنَنْتُ أَنَّکَ لَا تُحِبُّ أَحَداً مِنْ دُونِ اللَّهِ فَبَکَى ثُمَّ قَالَ الْحُبُ‏ لِلَّهِ‏ وَ الشَّفَقَةُ لِلْأَوْلَاد.